Dân tộc La Chí có tên tự gọi là Cù Tê và các tên gọi khác là Thổ Đen, Xá, Mán; thuộc nhóm ngôn ngữ Ka Đai. Người La Chí có lịch sử cư trú lâu đời ở Hà Giang, Lào Cai. Đồng bào dân tộc La Chí giỏi nghề khai khẩn và làm ruộng bậc thang, trồng lúa nước.
Người La Chí gặt lúa nếp bằng hái nhắt, gặt lúa tẻ bằng liềm, đập lúa vào máng gỗ lấy thóc ngay ở ngoài ruộng. Đồng bào dân tộc La Chí sử dụng cả ba loại nương với các công cụ sản xuất khác nhau: gậy chọc lỗ, cuốc, cày và dành nương tốt nhất để trồng chàm, bông.
Tổng hợp phong tục văn hóa đặc sắc của dân tộc La Chí
Ðặc điểm kinh tế
Người La Chí làm ruộng bậc thang trồng lúa nước. Các gia đình thường nuôi trâu, ngựa, dê, lợn, gà, vịt, cá, nhưng theo nếp cũ thì không nuôi bò. Nghề dệt vải bông và nhuộm chàm của phụ nữ La Chí có truyền thống lâu đời.
Tổ chức cộng đồng
Mỗi dòng họ người La Chí có riêng trống và chiêng dùng vào việc cúng bái, có ông trưởng họ là người biết cúng. Con cái đều lấy theo họ cha.
Hôn nhân gia đình
Trong cưới xin, nhà trai phải nộp khoản “tiền công nuôi con gái”
Văn hóa
Người La Chí có nhiều truyện cổ, kể về ông tổ tiên của dân tộc là Hoàng Dìn Thùng, về Pủ Lô Tô sinh ra các giống các loài và dạy họ mọi phong tục tập quán, về sự xuất hiện các hiện tượng tự nhiên, v.v…
Trai gái La Chí thường hát ni ca. Nhạc cụ có trống, chiêng, đàn tính 3 dây, đàn môi bằng lá cây… Dịp lễ hội thường tổ chức các trò chơi ném còn, đánh quay, đu quay, đu dây, v.v… nơi bãi rộng cho đông người tham gia.
Nhà cửa
Người La Chí đã sống định canh định cư thành từng bản. Mỗi gia đình có nhà sàn để ở và nhà đất liền kề để làm bếp.
Nhà sàn gồm 3 gian, chỉ có một cầu thang lên xuống ở gần đầu hồi phía giáp nhà đất, bàn thờ tổ tiên đặt tại gian nhà sàn to nhất.
Xem thêm: Khám phá nét đặc sắc trong văn hóa của dân tộc Lào
Trang phục
Trang phục của người La Chí đơn giản, không cầu kỳ. Ðàn ông mặc áo 5 thân dài tới ngang bắp chân (ngày nay áo ngắn hơn), quần lá tọa, đầu quấn khăn. Phụ nữ mặc áo dài tứ thân, có dây thắt lưng, yếm, đội khăn dài, mặc quần hay váy tùy người.
Ðồ trang sức của nam chỉ có vòng tay, còn nữ có thêm vòng tai. Phụ nữ La Chí thường quen đeo địu qua trán, dù địu làm bằng vải hay đan bằng giang cũng vậy. Nam giới lại đeo gùi qua hai vai.
